Eind september huldigde Motief haar nieuwste boek ‘Buddywerking voor nieuwkomers. Samen een weg banen?’ met een studiedag in Antwerpen. Onderzoeksmedewerker van Motief en auteur van het boek Valerie De Craene stelde onderzoek en bevindingen voor aan de deelnemers. De tweede helft van de voormiddag werd gevuld met inspirerende inzichten van 4 topvrouwen in het panel: Griet Jacques, Bea Van Robaeys, Maret Dakaeva en Valerie De Craene gingen dieper in op de thema’s van het boek
De Vlaamse overheid, en minister Bart Somers in het bijzonder stelt veel hoop in buddywerking, dat als doelstelling actief burgerschap van de nieuwkomer heeft. Het beleid stelt duidelijk dat de inspanningen van de Vlaamse gemeenschap het actief burgerschap van nieuwkomers dient mogelijk te maken. In het boek komen verschillende voorbeelden aan bod waarin duidelijk wordt dat het beleid en de buddies in een assimilatie-logica kunnen vervallen. Met ingrijpende gevolgen voor het traject dat de nieuwkomers afleggen.
Zoals Griet Jacques van Vluchtelingwerk stelt:
“Het is belangrijk dat de nieuwkomer zelf een stem heeft. Dat eigenaarschap bij de persoon zelf blijft liggen. Ik merk heel vaak dat de stem van de persoon over wiens leven het gaat, verloren gaat. Natuurlijk is die persoon deels verantwoordelijk, maar laat die persoon ook zelf beslissen over het tempo en de manier waarop. We beseffen niet altijd goed wat de impact is voor deze mensen. Dat mag zeker niet onderschat worden. Het is belangrijk om je hier als buddy van bewust te zijn, hoe moeilijk het is om verplicht te migreren.”
De meningen en signalen van doorwinterde vrijwilligers zijn van groot belang voor buddywerking, maar worden vaak vergeten in het debat. Het beleid, zowel lokaal als Vlaams zouden er baat bij hebben vrijwilligers én nieuwkomers aan het beleid te laten participeren. Maret Dakaeva van LEVL vzw voegt daaraan toe:
“Luister naar de mensen. Maar als beleidsmaker weet je vaak niet wie de mensen zijn. Ze zouden dus moeten werken aan een netwerk met organisaties die hier wel voeling mee hebben. De overheid moet inzien dat zij belangrijke gesprekpartners zijn.”
In het boek van Motief ‘buddywerking voor nieuwkomers’ wordt duidelijk dat vrijwilligers in de meeste gevallen weinig begeleiding krijgen in visiehantering of dat feedback-momenten ontbreken. Terwijl ondersteuning van vrijwilligers net cruciaal is voor kwalitatieve en duurzame werking. Want ‘Een welwillendheid om onbevooroordeeld de ander tegemoet te treden, wederkerigheid, vertrouwen en empathie zijn cruciale succesfactoren voor een effectief buddytraject’. (p 41)
Griet Jacques: “Het is geen matching en dan laat je mensen maar doen. Er komt zoveel bij kijken, zowel voor de nieuwkomer als de buddy. Dat moet ondersteund worden. Je kan iemand meenemen in een traject en gaandeweg aanleren hoe je met bepaalde vragen omgaat, of met een moeilijk gesprek… Nieuwkomers krijgen vaak te maken met stress, grote veranderingen, trauma. Hoe ga je daar als buddy mee om? Die handvaten moeten hen gegeven worden. De omkadering en ondersteuning in dat traject is enorm belangrijk.”
Waarop Valerie De Craene aan toevoegt: “Ik ben het ermee eens dat we mensen die de motivatie hebben om in een buddywerking te stappen een kans moeten geven, maar een verkeerde basishouding kan wel grote gevolgen hebben voor een traject. Wat niet wegneemt dat er nog heel wat mogelijkheden zijn om met een goede begeleiding dingen te counteren en mensen te laten reflecteren over het eigen gedrag en hoe ze dingen brengen. We mogen op basis van 1 gesprek ook niet oordelen. Sommige mensen kunnen het heel goed uitleggen op een matchingsgesprek en gedragen zich anders in realiteit.”
Een uitgelezen rol voor Motief. Wij zijn een team van ervaren vormingswerkers en kunnen zowel beleidsmedewerkers als vrijwilligers trajecten aanbieden waarin kan gewerkt worden aan eigen visie in omgang met nieuwkomers. We bieden dan ook handvaten aan om mee aan de slag te gaan in je werking. Wij zijn het eens met onze sprekers dat een buddytraject heel waardevol is voor de nieuwkomer en buddy maar ook evengoed een grote bijdrage levert aan de samenleving. Een samenwerking is pas geslaagd als de vrijwilliger met een open blik en met zorg voor de nieuwkomer instapt in het gebeuren. Het beleid dient deze visie dan ook mee te versterken en dient haar vrijwilligers én nieuwkomers voldoende te ondersteunen.
Om af te sluiten met een positieve vooruitblik zegt Bea Van Robaeys, KdG Hogeschool: “Ik denk dat buddywerkingen een verschil kunnen betekenen in het veranderingsproces. Buddywerkingen kunnen bijdragen aan het vergroten van het draagvlak voor waarden als gelijkheid en inclusie. Ik zie de bijdrage op kleine schaal en grote schaal in de trage weg die we als samenleving te gaan hebben.”
Benieuwd naar meer? In het boek ‘buddywerking voor nieuwkomers’ komen verschillende nieuwkomers, beleidsmedewerkers, vrijwilligers en onderzoekers aan het woord. Het boek reikt je handvaten aan om bewust met de leefwereld van buddies en nieuwkomers rekening te houden en levert de nodige kritische reflecties op die helpen om van een lokale buddywerking een waardevolle instrument te maken voor overheid, vrijwilligers én nieuwkomers.
Je geeft een rondleiding in de moskee Mehmet Akif Camii aan cipiers die in het kader van hun basisopleiding een opleidingsonderdeel bij Motief volgen. De opleidingsdag bestaat o.a. uit een moskeebezoek, een nabespreking en een vorming rond omgaan met levensbeschouwelijke verschillen.
Tijdens de rondleiding is er de mogelijkheid voor de cipiers om vragen te stellen. Je staat er niet alleen voor. Bij elk moskeebezoek zijn er 2 begeleiders vanuit Motief aanwezig, om jou te ondersteunen.
Wat mag je verwachten van Motief?
Je krijgt de kans om te groeien, uit te proberen, fouten te makenen opnieuwte proberen.
Je krijgt ondersteuning en feedback van professionele medewerkers.
Je krijgt een korte opleiding van 2 uren (inhoudelijk en tips).
Je ontvangt een vrijwilligersvergoeding van 30 euro.
Je ontvangt een onkostenvergoeding en je bent gedekt voor een vrijwilligersverzekering.
Je kan gratisdeelnemen aan onze vormingsactiviteiten.
’s Middags mag je gratis mee etenbij Mevlana.
Korte opleiding
Voor je een rondleiding geeft, zitten we even samen om elkaar en elkaars visie te leren kennen. We overlopen inhoudelijk de thema’s die aanbod komen. We geven je tips en tricks hoe je voor een groep staat en wat de eventuele valkuilen zijn. Op 24 oktober wordt de opleiding gegeven in de moskee zelf van 18:30 uur tot 21 uur. Laat ons weten of je aanwezig gaat zijn.
Past 24 oktober niet, dan zoeken we samen een ander moment uit.
Heb je vragen of wil je een kennismakingsgesprek? Contacteer ons op het volgende mailadres: imane.hadra@motief.org
In het publieke debat verscherpen de tegenstellingen en polarisering neemt toe. Bruggenbouwers en progressieven kijken het vaak met lede ogen aan, verlamd door een gevoel van machteloosheid. Polarisering wordt dan aangeklaagd en vergruisd. Jammer genoeg wordt er bij het vergruizen geen rekening gehouden met de doelstellingen, de machtsdimensie en de maatschappelijke posities van de tegenpolen in die polarisering. Aan de ene kant staan groepen in onze samenleving die steevast aan het kortste eind trekken en die een platform opeisen, zij stellen de dominante taal en de praktijken aan de kaak, benadrukken de tegenstellingen en kijken door een vergrootglas naar het onrecht dat hen wordt aangedaan. Aan het andere uiteinde staat een etno-nationalistische beweging die strijdt voor de terugkeer naar een idyllische (maar onbestaande) heimat, waar conservatieve waarden de dominante groep in haar macht bestendigen en waar de Ander maar beter aanpast of opkrast. In de peilingen die afgelopen maart werden uitgevoerd scoort het extreemrechtse Vlaams Belang 22,2%. Het VB houdt daarmee een gestage groei aan (in de peilingen) en ziet haar complottheorieën steeds meer toegang vinden in de politiek en de mainstream media.
Beide (strijdende) partijen/belangengroepen afschilderen als uitwassen van een identitaire beweging die in hetzelfde bedje ziek zijn is een houding die fundamentele aspecten van de polarisering ontkent. De emancipatiestrijd (met roots in de feministische, anti-racistische en ontvoogdingsstrijd) komt op voor meer rechten van degenen die die rechten niet ingevuld zien, terwijl de extreemrechtse strijd exact het tegenovergestelde tracht te doen. Een platform opeisen om meer rechten te verkrijgen is niet van dezelfde orde als (minderheids)groepen stigmatiseren en uitsluiten. Door beide standpunten als problematisch voor te stellen ontkennen we de onmacht van de één en de overmacht van de ander. Die onmacht ontkennen is onrechtvaardig, die overmacht ontkennen is ronduit gevaarlijk.
Het moet trouwens duidelijk zijn wat er met polarisering wordt bedoeld. Verwijst het naar (A.) de emancipatiestrijd waarbij de maatschappelijke tegenstellingen (altijd) heel scherp tegenover elkaar uitgespeeld worden? Of duidt men op (B.) het systematisch opzetten van één groep tegen een andere groep (waarbij vaak niet meer helder is welk ‘conflict’ of ‘probleem’ kern van de zaak is). Deze laatste invulling van polarisering gaat veeleer om verregaande stigmatisering van de Ander. In het dominante discours wordt de laatste invulling van polarisering gehanteerd, daarmee wordt in één beweging de maatschappelijke belangenstrijd gedevalueerd. Thans is die belangenstrijd een normale politieke strijd binnen een democratie.
Door de focus te verschuiven van (A.) een legitieme emancipatiestrijd naar (B.) het opzetten van de één tegen de Ander, dreigen we de reëele dreiging uit het oog te verliezen. Zo vrezen sommige vrijzinnigen dat het vrije woord bedreigd wordt door woke. De vrees is zo groot dat er een blogreeks én studiedag aan gewijd werd, geafficheerd door beelden van boeken die branden en activisten die roepen (critici zouden de ironie van de poster niet snappen). (1) Deze vrijzinnigen lijken te vergeten dat, één, ze zelf dienden te polariseren in hun eigen emancipatiestrijd en dat, twee, niemand de humanistische waarden meer naar het leven staat dan de 2de grootste partij van Vlaanderen dat doet. In plaats van vanuit de vrijzinnig humanistische waarden een waardevolle bondgenoot te zijn kiest men ervoor de slachtofferrol te claimen, zelfs wanneer men veel toegang heeft tot publieke fora en media, overheidssubsidies en luisterende oren van gelijkgestemden in de politiek en beleidsorganen.
Het zijn thans niet de transgenderrechten-activisten die onze invulling van mensenrechten bedreigen. Het zijn niet de feministen van BOEH! of Rosa wiens terminologie en ideeën door journalisten worden overgenomen en herhaald. Het zijn niet de activisten van Black Lives Matter die in het parlement homo- en islamofobe uitspraken doen. Het is, met andere woorden, niet de emancipatiestrijd die ons vrije woord bedreigt, wel integendeel. Bieke Purnelle sloeg – naar goede gewoonte – de nagel op de kop in haar stuk in MO*, met de ronkende titel ‘Woke is een stopwoord voor wie niet wil dat de samenleving verandert’. (2)
Willen we polarisering aanpakken? Dan doen we dat best zoals het bondgenoten in een emancipatiestrijd betaamt: door te luisteren, argumenten en gevoelens serieus te nemen, kritisch te zijn en altijd bereid te zijn om aan de zijde te staan van degenen die onrecht wordt aangedaan door een systeem dat minderheidsgroepen systematisch benadeelt. Willen we voorbij een ‘wij-zij’ denken geraken? Dan is het tijd om te leren omgaan met spanningen en politieke tegenstellingen, tijd ook om opnieuw te leren dat binnen een democratie altijd een ideologische en belangenstrijd zal gevoerd worden en dat daarbij altijd machtsverschillen zullen aanwezig zijn. Hoe minder dat men in een samenleving in staat is om de grondrechten van minderheidsgroepen te respecteren en verzekeren, of om tot aanvaardbare en leefbare compromissen te komen, hoe meer we te maken zullen krijgen met een vlijmscherpe maatschappelijke strijd en zelfs met gevaarlijke polarisering. We dienen dus te beseffen dat er niet één waarheid is en dat we op het spectrum tussen ideologisch denken en pragmatisch handelen voldoende moeten leunen naar de kant die samenleven mogelijk maakt, terwijl we steeds de maatschappelijke analyse maken en de systematiek van onderdrukking in het vizier houden (in plaats van verantwoordelijkheden enkel te verhalen op individuen). We dienen de dominante praktijk in onze samenleving onder de loep te nemen, durven aanpassen, durven de morele cirkel te openen voor de Ander, want alleen zo geraken we aan een ‘nieuw wij’. De huidige verhitte toestand van de emancipatiestrijd is net een teken dat ons dominante assimilatie-denken of het ‘conformeer aan de norm’-denken failliet is.
Motief blijft – ook naar goede gewoonte – niet bij de pakken zitten. Op 8 mei waren we aanwezig op de herdenking van de overwinning op het fascisme aan het fort van Breendonk, waar o.a. Meron Knikman, leiders van de vakbonden, Tom Lanoye en Simon Gronowski opriepen om van 8 mei opnieuw een officiële feestdag te maken. (3) Dit najaar slaan we de handen in elkaar met Vrijzinnig Limburg en houden we op 17/12 in de C-mine in Genk een event rond polarising (en weerwerk bieden aan extreemrechts): nadat we enkele uiterst interessante namen aan het woord laten gaan deelnemers in workshops aan de slag rond visies op diversiteit, onze positie in de samenleving, hoe actie te ondernemen en mobiliseren, … Na dit event vatten we met een vormingsreeks aan die deelnemers tools in handen geeft om in hun omgeving, op de werkvloer, in hun vereniging extreemrechtse logica te bekampen. Wil je betrokken zijn bij dit project, het helpen uitdragen en ondersteunen, netwerken met gelijkgestemden? Of ben je op zoek naar tools om je achterban of je doelgroep op pad te zetten om zélf in eigen kringen dit thema te agenderen? Laat dan van je horen! Want hoewel het links en progressief Vlaanderen vaak aan een smoel ontbreekt, aan samenwerking en een project dat aanslaat, kunnen we het alvast over één ding ontegensprekelijk eens zijn: geen normalisering van extreemrechts, geen extreemrechts beleid, geen samenleving waar extreemrechts de maat en toon bepaalt.
Motief en het Belgradehuis namen gisteren, samen met een grote groep vrienden, buren en bondgenoten,m rond hem aanwezig, afscheid van Flip Van Grieken (1936 – 2022). Flip is in het Mechelse de drijvende kracht geweest achter o.m. het jeugdhuis ‘t Sentroem, wordt door velen herinnerd als begeesterende en eigenzinnige parochiepriester en aalmoezenier (de “moezze”) van de lokale jeugdbewegingen, was begeleider van de eerste leerhuizen politieke bijbellezing,
… en Flip was ook het baasje van onze kantoorhond Frits.
Voor de buren was hij ook “de man in de zetel naar het venster die altijd leest”. Wekelijks verslond hij een 6-tal vuistdikke boeken om ‘bij te blijven’ omtrent wat er in de grote wereld buiten z’n raam gebeurt.
Samen met zijn levensgezel Judith droomde Flip van een huis waarin ruimte zou zijn voor ontmoeting, voor leren en beweging maken. Een brandpunt van verbondenheid eigenlijk. Dat werd het Belgradehuis, in de Belgradestraat 80 in Mechelen. Flip en Judith schonken dit huis, met z’n prachtige tuin, enkele jaren geleden aan Motief -om hun droom verder de toekomst in te laten dragen. Een heerlijke oase midden in de stad. Een warme ontmoetings- en vergaderplek voor heel wat organisaties uit Mechelen en omstreken.
Motief is ontzettend dankbaar voor de thuis die we van Flip & Judith kregen en voor de droom die we mogen verder dromen. Rust zacht, Flip.
Bestuurders gezocht voor een engagement met impact!
Motief, een team gedreven vormingswerkers die verandering creëren op het snijpunt van levensbeschouwing en maatschappij, zoekt bestuurders die de werking kunnen ondersteunen, inspireren en beheren.
Ben je geïnspireerd door de missie en werking van Motief? Voel jij je thuis in een actief pluralistische organisatie? Heb je ervaring met of kennis van zakelijk beheer? Of eerder expertise rond levensbeschouwing en samenleving? Heb je interesse om die ervaring zinvol in te zetten om maatschappelijke verandering te creëren?
Dan ben jij misschien de geknipte vrijwilliger voor Motief!
Als bestuurder engageer je je gedurende 3 jaar voor het zakelijk beheer en/of inhoudelijke ondersteuning van de educatieve ploeg. We komen 3 tot 6 keer per jaar samen, afhankelijk van jouw rol in het bestuur. Je wordt als vrijwilliger ondersteund door het team. Samen vormen we een sterk team dat de missie en visie van Motief verwezenlijkt.
Interesse? Mail naar lieve.dhaese@motief.org of bel 0485/226468 voor meer info en een vrijblijvende kennismakingsbabbel.
Op 1 mei vond de herdenking van Egbert Rooze plaats, alsook de boekpresentatie van ‘Doorgaan en doorgeven. Een bevrijdend aandenken aan Egbert Rooze (1948 – 2020)‘. Met dit boek eren vrienden en collega’s Egbert Rooze. Ze schrijven in zijn geest over onderwerpen die hem na aan het hart lagen, zoals Bijbelse theologie, structurele ongelijkheid en het klimaat.
Tijdens de herdenking nam onze coördinator, Elke Vandeperre, het woord. Ze titelde haar bijdrage ‘Doorgeven en doorgaan betekent soms ook loslaten en transformeren’. Lees haar inspirerende toespraak hier.
Afscheidnemend coördinator Elke Vandeperre over 28 jaar ‘gelukkig huwelijk’ met Motief
Ze was ervan overtuigd dat ze (minstens!) tot aan haar pensioen zou blijven meedraaien in Motief. Maar deze zomer geeft Elke Vandeperre (49 j.) als coördinator de fakkel toch al door aan Evelien Horemans (28 j.) en gaat ze, voor de tweede helft van haar leven, op zoek naar een nieuwe uitdaging. “Ik ben heel gelukkig getrouwd. Met mijn job”, heeft ze altijd gezegd. En ook na achtentwintig jaar werken in Motief (en voorloper Werkplaats voor Theologie en Maatschappij) is de liefde -zo verzekert ze ons- allesbehalve over. Dat vraagt toch wat meer toelichting, vonden wij…
Waarom vertrek je dan bij Motief?
Omdat het tijd is. Zowel voor Motief als voor mij. Ik heb het project -samen met vele anderen- gedragen tot waar ik het kon brengen, met alles wat ik in huis heb aan vaardigheden en gedrevenheid. En voor de toekomst van de organisatie is het belangrijk dat er nu iemand van de volgende generatie het roer in handen kan nemen om samen met onze jonge ploeg van medewerkers een eigen koers te gaan uitstippelen. Toen Remi Verwimp de coördinatie-opdracht (van W.T.M.) aan mij doorgaf was ik nog piep. Achtentwintig jaar. Remi was ervan overtuigd dat het uit handen geven van de W.T.M. aan jonge mensen de enige manier was om ervoor te zorgen dat de organisatie jong en veerkrachtig en impactrijk blijft.
Remi en ik deelden een zeer gelijkaardige maatschappelijke bewogenheid, politieke analyse en liefde voor de profetische traditie in de joodse schrift. Maar hij besefte tegelijk heel goed dat ik het anders zou gaan doen wanneer ik de leiding zou nemen: dat ik op andere thema’s wou gaan focussen, van een christelijk naar een actief-pluralistisch project wou groeien, met andere publieksgroepen aan de slag wou, enz. Maar net in die verschillen tussen ons had hij veel vertrouwen. Hij had eigenlijk ontzettend veel geloof in de generaties na hem: absoluut gerust dat zij -op een andere manier, maar even gedreven- de strijd zouden gaan voeren voor een meer menselijke samenleving voor meer mensen.
Voor mij wordt het hoog tijd om wat meer van het leven te gaan genieten in plaats van altijd alleen maar met het werk bezig te zijn. Dat is immers het gevaar als je job ook je passie is: dat je op een gegeven moment met niets anders meer bezig bent. Toen onze sector stil viel tijdens de lockdown voelde ik aan welk hels tempo ik aan het leven was en kwam er een enorme moeheid naar boven. Dat was voor mij het signaal dat het tijd werd om zelf het stokje door te geven aan een opvolger. Een moeilijke beslissing, waar ik danig mee geworsteld heb. Maar wel heilzaam en noodzakelijk, voel ik nu. Ik ben vooral blij dat ik de eindverantwoordelijkheid uit handen mag geven want dat begint na 20 jaar coördinator-zijn, toch echt wel te wegen. Mochten mijn collega’s in de toekomst graag hebben dat ik hen nog op één of andere manier ondersteun of met hen meedenk, dan zal ik dat uiteraard graag doen. Ik laat Motief dus niet helemaal los. Maar ik wil ook niet in de weg lopen.
Hoe ben jij eigenlijk ooit begonnen met dit werk?
In mijn laatste jaar humaniora moest ik – katholieke school, weet je wel – op bezinningsdagen. Dik tegen mijn zin vertrokken, maar eens we daar aan de slag gingen was ik diep onder de indruk van zowel de manier waarop onze bezinningsbegeleider het beste uit onze klasgroep haar boven kon halen, als van het eigenzinnige verhaal dat hij bracht over de betekenis van het woordje ‘god’ in de bijbel. Dat ‘god’ in de joodse schrift een werkwoord was, vond ik waanzinnig intrigerend. En dat die god dus alleen maar kon ‘gerealiseerd worden’ door mensen wanneer die zich organiseren en wegtrekken uit systemen van onderdrukking… wauw. Ik werd daar tot in mijn ziel diep door aangesproken, door zo’n godsbeeld. Aan het eind van die 3-daagse gaf de begeleider ons de opdracht om een brief aan onszelf te schrijven. Maanden later stak die brief van mijn jongere ik in m’n brievenbus, net voor onze eindexamens. Daarin stond een korte maar heldere boodschap aan mezelf: “Ga dit soort werk doen. Met deze mijnheer.” Die ‘mijnheer’ was Remi Verwimp. Voila. Twee jaar later begeleidde ik samen met hem bezinningsdagen en begon ik ook halftijds voor de W.T.M. te werken. Ondertussen studeerde ik aan de sociale hogeschool. Ik had dus eigenlijk al een beroep voor ik een studierichting had.
Maar van bezinningsdagen voor 17-jarigen tot het socio-cultureel vormingswerk dat Motief vandaag organiseert voor volwassenen -dat is toch nog wel een lange weg die daartussen ligt?
Ja, uiteraard. Maar in essentie koos ik toen al voor de combinatie van: groepswerk dat naar de diepte gaat, omtrent levensbeschouwelijke thema’s, op een maatschappij- en religiekritische manier, in de eerste plaats in het belang van onderdrukte / uitgebuite groepen van mensen. Dat waren de componenten die mij zo sterk aangesproken hadden. En die zijn tot op vandaag aanwezig in de missie van Motief. Maar uiteraard hebben de maatschappelijke context en de verschillende (groepen van) mensen waarmee we doorheen de jaren aan de slag gingen, verder ook mee bepaald met welke thema’s en op welke manier we onze vormingen gingen invullen – dat was natuurlijk constant in beweging.
“En dat die god dus alleen maar kon ‘gerealiseerd worden’ door mensen wanneer die zich organiseren en wegtrekken uit systemen van onderdrukking… wauw.”
De Motiefploeg heeft je gevraagd om eens uitgebreid een terugblik uit te schrijven op die voorbije 28 jaar. Maar kan je hier al een poging doen om kort samen te vatten welke tendensen of grote veranderingen jij daarin ontwaart?
Goh, daar is heel veel over te melden wat ik binnenkort ook echt wat uitgebreider wil gaan uitschrijven want het is super belangrijk om die geschiedenis goed te kennen. Al is het maar om niet in dezelfde valkuilen te trappen… Als het over het sociaal-cultureel werkveld gaat dan baart mij vooral dit zorgen: het verdwijnen van de ideologische autonomie van het culturele middenveld.Ik heb maar liefst negen cultuurministers zien passeren, die allemaal even graag hun stempel drukten op de sector, een aantal ook door het decreet te vernieuwen en de sector compleet om te vormen. Maar welke politieke kleur ze ook hadden: ze respecteerden te allen tijde de ideologische diversiteit in het culturele werkveld. Dat was tenslotte ‘democratie for dummies’: het bestaande pluralisme binnen onze culturele sector is gewoon heilig, dat moet je met hand en tand beschermen en koesteren. Democratie is agreeing to disagree. Punt. Maar de laatste acht à tien jaar merk ik dat die heilige koe toch niet meer zo heilig is. De overheid hanteert alsmaar vaker een logica waarbij men ervan uitgaat dat gesubsidieerde organisaties een bepaalde visie en beleidslijnen gaan volgen of helpen uitvoeren in ruil voor de middelen die ze ontvangen. Ik merk ook rondom me dat de doorsnee Vlaming dat zelfs ‘normaal’ vindt: voor wat hoort wat, toch? Maar stel je voor dat een CD&V-minister van cultuur de subsidies van de socialistische vrouwenbeweging of de vrijzinnig humanistische organisaties zou stopzetten, omdat die er een andere visie op nahouden dan de CD&V. Dat is toch compleet ondenkbaar in een democratie?! Niettemin, dat is meer en meer aan het gebeuren. Heel subtiel en vaak achter de schermen wordt er druk uitgeoefend om de ideologische lijnen van ons werk ‘bij te sturen’.
We hebben dat met Motief aan de lijven meegemaakt toen we in opdracht van de Vlaamse overheid het handboek “Positieve identiteitsontwikkeling met moslimjongeren” ontwikkelden. Omdat we daarin ook issues als ‘koloniaal denken’ en ‘witte privileges’ thematiseerden, stelde de minister van Binnenlands Bestuur dat we daarmee ingingen tegen de visie van de overheid. Het handboek mocht niet verschijnen met het logo van de overheid erop en een deel van onze projectsubsidies zou ingehouden worden. Dat is zeer onrustwekkend natuurlijk. Vooral omdat ook niemand van de coalitiepartners weerwerk bood aan de logica van de bevoegde minister in het parlement. Gelukkig konden we bij de Raad van State verhaal gaan halen.
Maar dat soort bemoeienis vanuit de overheid is niet uniek. Zo staat in het bestuursakkoord van de huidige regering dat de subsidiëring van organisaties die zich te veel terugplooien op etnisch-culturele afkomst stopgezet zal worden. Met zo’n vage zin kan je natuurlijk alle kanten op. Maar dan moet je je even durven afvragen waarom huidige minister Jambon zo’n zinnetje in het bestuursakkoord wou. Welke achterban wil hij daarmee sussen en wie komen er dan onder vuur te liggen? Dan begrijp je al snel dat de onrust groeit bij heel wat organisaties die mensen met migratieroots en moslims organiseren en rond hun belangenbehartiging werken. Vlaams-nationalistisch organisaties lijken zich vooralsnog niet meteen zorgen te maken… dat hoef ik niet uit te leggen, veronderstel ik. Maar precies dàt is dus een erg perverse evolutie. Het is heel schadelijk voor een democratie wanneer dit soort ‘verdoken’ vormen van discriminatie zomaar getolereerd worden in het politieke halfrond.
Verder heb ik binnen het socio-culturele werkveld zelf ook echt wel een groeiende vorm van depolitisering, vermarkting en ‘vermanaging’ zien ontstaan. En een verschraling van ‘de ambacht’ die het volwassenen(vormings)werk is: de organisaties die nog educatieven in huis hebben om lange en diepgaande vormingsprocessen te kunnen begeleiden, die groepsdynamisch en methodisch de vaardigheden hebben om politiserend en emancipatorisch te werken met groepen… ook met kortgeschoolden, ook met sociaal-economisch kwetsbare mensen, … die zijn erg schaars aan het worden. Goede agogische opleidingen ontbreken immers ook. En de werkdruk is dusdanig hoog dat je nieuwe medewerkers ook niet lang genoeg kan opleiden op de werkvloer. Ik vrees dus dat onze ambacht meer en meer gaat verdwijnen en dat het sociaal-cultureel werk verder gaat evolueren in de richting van ‘vrijblijvende vrijetijdsbesteding’ voor de gegoede middenklasse.
“Het bestaande pluralisme binnen onze culturele organisaties is gewoon heilig, dat moet je met hand en tand beschermen en koesteren. Democratie is agreeing to disagree. Punt. Maar de laatste acht à tien jaar merk ik dat die heilige koe toch niet meer zo heilig is.”
Dat klinkt tamelijk pessimistisch…
Foto door obymarie
Ja, ik hoor het nu zelf ook… Maar ik kijk nu even naar een boel ‘feiten’ die mij zorgen baren omdat mijn hart natuurlijk bij het vormingswerk en deze sector ligt. Die feiten zijn maar één dimensie van de realiteit he: je hebt enerzijds een gegevenheid – bijvoorbeeld, een goede agogische opleiding die nu ontbreekt, een overheid die zich bemoeit met de ideologische lijn van middenveldorganisaties – en daarnaast is er de manier waarop groepen van mensen met die realiteit omgaan. We hoeven de bestaande realiteit niet te aanvaarden. We kunnen ons organiseren en plannen smeden, de handen in mekaar slaan rond gedeelde belangen. Dat lijkt mij alleszins één van de belangrijkste uitdagingen in ons werkveld voor de toekomst: zorgen dat we niet verder tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden en daarom juist zo veel mogelijk inzetten op samenwerking. Ten volle impact creëren door onze verscheidenheid aan expertise en kennis te bundelen en zo aan slagkracht te winnen. Maar dan moet je wel collectief en consequent uit een concurrentielogica stappen: informatie uitwisselen, je nek durven uitsteken voor de ander, je mond opentrekken als collega-organisaties de nek omgewrongen worden. Op heel wat plekken zie je trouwens dat er nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan: burgerinitiatieven en allerhande buurtcomités die van de ene op de andere dag een enorme impact creëren en een verandering ten goede kunnen realiseren. Het bewijst alleen maar dat wij mensen van nature ‘supersamenwerkers’ zijn, zoals Dr. Dirk Van Duppen ons al leerde. We vergeten alleen zo vaak dat we over dat supervermogen beschikken. Ook dat is onze taak: om mensen daaraan te herinneren en hen te blijven trainen in dat aangeboren talent.
Maar ok, ik vind het wel een erg woelige en verwarrende tijd. Grote maatschappelijke uitdagingen zoals de covid-pandemie, de klimaatverandering, de oorlog in Oekraïne en de gevolgen daarvan op de economie… Veel ellende en onzekerheden voor heel veel mensen wereldwijd dus. Dat in combinatie met een sterk ingeburgerde neoliberale cultuur, met normen en waarden zoals ‘eigen belangen eerst’ en ‘individuele vrijheid en eigendom zijn heilig’, de immense invloed van (sociale) media en de toename van fake news… dat is een cocktail waar fascistoïde recepten uit kunnen komen als we niet waakzaam zijn. Daar moeten we als middenveldorganisaties echt dringend de koppen rond samensteken, naar mijn mening. Het is een mooi begin om 8 mei uit te roepen tot erkende feestdag als ‘dag waarop het fascisme verslaan werd’. Daar zetten we ons met Motief binnen de Acht-mei-coalitie ook volledig mee achter. Maar we moeten nu ook dringend verder dan symbolische initiatieven denken en een collectief actieplan ontwikkelen waarin we effectieve actie uitdenken en ondernemen, op lange termijn. Zodat we weerwerk kunnen bieden aan die algehele verrechtsing in onze omgeving, bij collega’s, in onze buurt, in onze samenleving. Dat doe je niet op een idealistische manier – door met je vingertje te gaan zwaaien – maar op een materialistische manier: door samen met mensen te gaan onderzoeken met welke bestaansonzekerheden zij worstelen, welke antwoorden of oplossingen zij daarvoor zien, die antwoorden en oplossingen te gaan toetsen op rechtvaardigheid en realiseerbaarheid en samen te zoeken naar betere oplossingen en strategieën. Een kortere weg is er niet. En het vraagt veel expertise en kennis van heel verschillende socio-culturele organisaties om dit te kunnen uitvoeren. Maar ik geloof absoluut 100% dat het mogelijk is. Meer nog: het is al meermaals gelukt voor ons. Daaruit kunnen we leren.
“Dat lijkt mij alleszins één van de belangrijkste uitdagingen in ons werkveld voor de toekomst: zorgen dat we niet verder tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden en daarom juist zo veel mogelijk inzetten op samenwerking.”
Wat waren voor jou de hoogtepunten in je tijd bij Motief en voorloper WTM?
Pfoeh… Heb je nog een dag of drie? Dat is onmogelijk te herleiden tot een top 3 ofzo, dan doe ik de geschiedenis van Motief en W.T.M. echt onrecht aan. Maar bon, als jullie mij dwingen…
Waar ik, in elk geval, super trots over ben dat ik het mocht ‘mee-maken’ was de dag “Amen en VOORuit!”, ergens in het najaar van 2003. Met het ‘oude’ Motief (dat een breed samenwerkingsverband was, met onder meer ook Christenen voor het Socialisme) hadden we net vernomen dat we geen nieuwe erkenning van de overheid meer kregen als socio-culturele vormingsinstelling. Het personeel moest ontslagen worden. Mieke, Remi en ik hadden gedurende een uur verslagen naar onze schoenen zitten staren toen we het bericht binnenkregen. Vervolgens dronken we een kop koffie, rechtte onze rug, en besloten dat we ons er niet bij gingen neerleggen. We organiseerden een dag waarop we heel onze achterban, medewerkers en deelnemers bijeen brachten. Theatermakers en muzikanten kwamen de energie opkrikken, we hielden een veiling van aan ons geschonken kunstvoorwerpen om de eerste kosten te kunnen dragen die gemaakt zouden worden om een nieuw erkenningsaanvraag in te dienen. Rond een niéuw project. Dat is het huidige Motief uiteindelijk geworden, erkend sinds 2005. Zonder die enorme solidariteit en brede gedragenheid van bondgenoten op dàt ellendige moment was er van Motief geen sprake meer geweest vandaag.
Verder was ook ons theaterproject “Breendonk 21” ter gelegenheid van 50 jaar bevrijding van de kampen, echt legendarisch qua impact. We hadden bij aanvang gedacht om één theatervoorstelling in een parochiezaaltje ofzo te organiseren voor de familieleden van de deelnemers aan het project. Ons ‘ideetje’ is vervolgens een beetje uit de hand gelopen. Meer dan 3.000 mensen hebben toen één van de 40-tal vertoningen bijgewoond in het fort van Breendonk. Als acteurs woonden we daar bijna gedurende de hele maand mei in 2005. Dankzij het samenwerken met de twee grootste vakbonden en een 15-tal middenveldorganisaties slaagden we er toen in om dat monsterproject te financieren en zo’n enorme slagkracht te creëren. Heerlijk om te ervaren wat je als ‘mug’ in beweging kan zetten.
Ook met ons vormingsproject “Gezocht identiteit: positieve identiteitsontwikkeling met moslimjongeren”, een vorming die we eerst in 6 Vlaamse steden organiseerden en waarrond we nadien nationaal twee train-de-trainerreeksen ontwikkelden, met een daarbij horende handboek,weet ik dat we echte verandering ten goede hebben gecreëerd binnen onderwijs, jeugdwerk, hulpverlening en tewerkstelling. Voor mij is dat toch op een of andere manier een criterium voor succes: of het project een hoge maatschappelijke relevantie heeft, en of het een reële verandering ten goede heeft teweeggebracht, in dit geval voor moslimjongeren.
Kijk je tevreden terug?
Euhm… Ik denk het wel. Maar eigenlijk voel ik dat het nu nog wat vroeg is om al terug te kunnen kijken. Eerst moet de overdracht nog gedaan worden, dat vraagt nog minstens tot eind september heel wat tijd en energie. Maar ik ben echt in de zevende hemel met onze nieuwe coördinator: Evelien Horemans. Ik voel bij haar een heel gelijkaardige passie voor het vak: voor het sociaal-werk, in de eerste plaats in het belang van van minderheden en van wie kwetsbaar zijn, maar ook een passie voor onze levensbeschouwelijke insteek naar maatschappelijke vraagstukken. Dié passie en gedrevenheid, niks is belangrijker om een goeie en betrouwbare coördinator te kunnen zijn. Al de rest kan je leren al doende. Er is trouwens een ongelooflijk sterk team dat haar zal omringen en haar zal bijstaan terwijl ze de kneepjes van het vak leert. Dat is natuurlijk wel een enorme chance: dat ik de coördinatie kan overdragen op een moment dat we zo’n krachtig en deskundige educatieve ploeg hebben.
Waar gaan we jou kunnen terugvinden na die laatste klussen bij Motief?
Altijd wel ergens in de buurt van Motief vermoed ik (lacht). Nee, welke nieuwe professionele uitdaging ik aanga eens ik echt vertrokken ben bij Motief, weet ik nog niet. Echt niet. Ik ga daar deze zomer eens heel grondig over nadenken. Maar het zal altijd wel iets te maken hebben met tegendraads leren en beweging maken, denk ik . Da’s de aard van ‘t beestje.
Heb je interesse om mee vormingen van Motief te begeleiden? Zin om het vormingswerk te leren kennen? Gewoon eens kennismaken met onze werking? We nodigen je op donderdag 31 maart uit voor “Diversegem”: een speelse gespreksmethodiek waarin we snel elkaars kijk op de (super)diversiteit in onze samenleving leren kennen.
Na de vorming geven we wat meer informatie over onze werking en de mogelijke manieren om je te engageren als vrijwilliger bij Motief.
Iedereen welkom!
Datum: Donderdag 31 maart 2022
Uren: 10u tot 12u30
Locatie: Belgradestraat 80, 2800 Mechelen
Inschrijven noodzakelijk: stuur een mailtje naar lieve.dhaese@motief.org
Zoals elke gezonde persoon, kan ook onze Motiefsite niet weerstaan aan cookies. Daardoor functioneert ze beter. Door verder te surfen op onze website, nemen we aan dat je akkoord gaat met het gebruik van deze cookies. Motief gebruikt jouw gegevens enkel voor het optimaal functioneren van deze site, niet voor promotionele doeleinden. Je kan je voorkeuren ook aanpassen. InstellingenAANVAARDEN
Privacy- & Cookiebeleid
Privacy overzicht
Deze website gebruikt cookies om jouw surfervaring te verbeteren. Sommige van deze cookies zijn noodzakelijk voor het functioneren van deze site. Andere cookies, gelabeld als "niet-noodzakelijk", helpen ons om beter te linken naar websites van derde partijen. Bovendien leren we beter te begrijpen hoe deze website gebruikt wordt en kunnen we jouw ervaring verbeteren. Hou er rekening mee dat het uitschakelen van deze niet-noodzakelijke cookies jouw surfervaring mogelijks beïnvloedt.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
De meningen en signalen van doorwinterde vrijwilligers zijn van groot belang voor buddywerking, maar worden vaak vergeten in het debat. Het beleid, zowel lokaal als Vlaams zouden er baat bij hebben vrijwilligers én nieuwkomers aan het beleid te laten participeren. Maret Dakaeva van LEVL vzw voegt daaraan toe:
